کتاب بازنگری فلسفی-تطبیقی ارزشیابی کیفی-توصیفی در ایران و ۲۰ کشور پیشرو، نوشته سیدحسین موسوی باروق و مهدی آقاکریمی؛ اثری پژوهشی و تحلیلی در حوزه آموزش و ارزشیابی است که نشر قله قاف آن را منتشر کرده است. این کتاب با رویکرد گذشته‌نگری و آینده‌پژوهی، به بررسی فلسفه، مبانی نظری و تجربه‌های جهانی ارزشیابی توصیفی می‌پردازد و جایگاه آن را در نظام آموزشی ایران و کشورهای پیشرو تحلیل می‌کند.

این اثر در قالب ناداستان پژوهشی و تحلیلی، به موضوع ارزشیابی کیفی-توصیفی در آموزش ابتدایی و مقایسهٔ تطبیقی آن میان ایران و ۲۰ کشور پیشرو می‌پردازد. «بازنگری فلسفی-تطبیقی ارزشیابی کیفی-توصیفی در ایران و ۲۰ کشور پیشرو» با ساختاری منظم و فصل‌بندی‌شده، ابتدا مفاهیم بنیادین ارزشیابی توصیفی را از منظر فلسفی و تاریخی بررسی می‌کند و سپس به سیر تحول این رویکرد در نظام‌های آموزشی جهان می‌پردازد. نویسندگان با تکیه‌بر منابع علمی و تجربه‌های بین‌المللی، دلایل شکل‌گیری جنبش ارزشیابی توصیفی، مبانی فلسفی آن، تفاوت‌ها و شباهت‌های رویکردهای آموزشی ایران و سایر کشورها، و نقاط قوت و ضعف اجرای این مدل را تحلیل کرده‌اند.

کتاب با نگاهی تطبیقی، نمونه‌های موفق و چالش‌های اجرایی ارزشیابی توصیفی را در کشورهای مختلف بررسی می‌کند و در بخش‌هایی به آینده‌پژوهی و نقش فناوری‌های نوین در تحول ارزشیابی آموزشی می‌پردازد. این کتاب برای پژوهشگران، معلمان، سیاست‌گذاران آموزشی و علاقه‌مندان به تحول نظام ارزشیابی و آموزش، تصویری جامع از روندهای جهانی و بومی ارائه می‌دهد.

گزیده کتاب بازنگری فلسفی تطبیقی ارزشیابی کیفی - توصیفی در ایران و ۲۰ کشور پیشرو

«در بطن این رویکرد، یادگیرنده نه مجموعه‌ای از نمرات که انسانی پویا بااستعدادها، نیازها، علایق و زمینه‌های فرهنگی خاص قلمداد می‌شود. ارزشیابی توصیفی، با کنار زدن نگاه سنجش‌محور و رقابت‌زده نظام سنتی، روند رشد دانش‌آموزان را به‌دقت می‌کاود و بستری برای کشف استعدادها، انگیزش، خودتنظیمی و شکوفایی قابلیت‌های نهفته فراهم می‌سازد. این مدل، علاوه‌بر اندازه‌گیری ابعاد شناختی، تأکید ویژه‌ای بر رشد عاطفی، مهارت‌های ارتباطی و انقلاب در فرایند تفکر و تربیت اخلاقی دارد؛ بنابراین، آموزش را از عرصه صرفاً علمی به میدان گسترده توانمندسازی انسان مبدّل می‌کند.

تجربه‌ها و نقدهای عمیق نشان داده‌اند که ارزشیابی توصیفی با چالش‌ها و فرصت‌هایی بی‌سابقه روبه‌روست: هم می‌تواند مرهمی بر دردهای نظام سنتی باشد، هم اگر درست اجرا نشود به شکلی نمادین و ناکارآمد بدل خواهد شد. لذا این کتاب نه صرف گزارش و دستورالعمل، بلکه دعوتی همه‌جانبه به بازاندیشی است؛ اساس گذشته‌نگری و اساس آینده‌پژوهی می‌تواند راهگشای ورود آموزش ایران به عصر جدید آموزش انسانی، عادلانه و اثربخش باشد.»