کتاب قمار pdf
بازخوانی مذاکرات مخفیانه ایران و آمریکا در نیمه دهه شصت
- الکترونیکی
- معرفی کتاب
- مشخصات کتاب
معرفی کتاب قمار
کتاب قمار اثر سیدمحمدمهدی دزفولی، که توسط انتشارات نشر معارف منتشر شده، بیان‌کننده ابعاد پنهان و ناشناخته یکی از مهمترین پرونده‌های تاریخ روابط ایران و ایالات متحده آمریکا است. این اثر در این زمینه گامی موفق برداشته و نویسنده با بهره‌گیری از قلمی روان و تحلیلی، روایتی قابل تأمل از یکی از پیچیده‌ترین پرونده‌های سیاسی تاریخ معاصر ارائه داده است.
پرونده روابط ایران و آمریکا همواره با پیچیدگی‌ها و روایت‌های متعددی همراه بوده و آنچه در این کتاب وجود دارد، بازخوانی تحلیلی و مستند از یکی از جنجالی‌ترین مقاطع این روابط، یعنی ماجرای مک‌فارلین است؛ مقطعی که از سویی با جنگ تحمیلی و از سوی دیگر با تلاش برخی جریان‌های داخلی برای گشایش در روابط خارجی گره خورده بود. در تحلیل این واقعه آمده که رویکرد آمریکایی‌ها پس از انقلاب هیچ‌گاه از دستور کار خارج نشد و همواره تلاش‌هایی برای بازسازی این رابطه صورت می‌گرفت، اما واقعه ۱۳ آبان ۱۳۵۸ و تسخیر سفارت، این مسیر را وارد مرحله‌ای دیگر کرد. در دل همین بحران‌ها بود که برخی مسئولان وقت، با تکیه بر شرایط جنگ تحمیلی و گروگان‌گیری در لبنان، به‌دنبال کانال‌هایی برای گفت‌وگو با آمریکا بودند.
ماجرا از سفر محرمانه رابرت مک‌فارلین، مشاور امنیت ملی رونالد ریگان به تهران در چهارم خرداد ۱۳۶۵ آغاز شد؛ سفری که در نهایت جز رسوایی برای آمریکایی‌ها دستاوردی نداشت. چنانکه در خاطرات اکبر هاشمی رفسنجانی آمده، تیم آمریکایی با پاسپورت ایرلندی وارد ایران شدند و یک چهارم قطعات موشک‌های هاگ درخواستی را به همراه هدایایی شامل کلت و کیک برای مقامات ایرانی آوردند. در واکنش اولیه مقامات ایرانی «قرار شد هدیه را نپذیریم و ملاقات ندهیم و مذاکره را در سطح دکتر هادی و دکتر روحانی و مهدی‌نژاد مخفی نگهداریم و [مذاکرات] محدود به مسأله گروگان‌های آمریکایی در لبنان و دادن قطعات هاگ و چند قلم دیگر اسلحه باشد. آنها بیشتر خواهان مذاکره در مسائل کلی و سیاسی‌اند.»
روز بعد، محمدعلی هادی نجف‌آبادی، رئیس کمیسیون سیاست خارجی مجلس مأمور گفت‌وگو با آنها شد. مک‌فارلین از این برخورد احساس اهانت کرد و گفت: «اگر من برای خرید پوست گربه به روسیه بروم، گورباچف در روز دو بار با من ملاقات می‌کند.» در پاسخ به او اعلام شد «به خاطر تخلف‌ها و بدقولی‌هایشان اعتماد به آنها نیست و تا عملاً جلب اعتماد نکنند، مذاکره رسمی ممکن نیست؛ این نظر سران قوا است.» در نهایت، مذاکرات در هفتم خرداد به بن‌بست رسید و هیأت آمریکایی ایران را ترک کرد.
پس از افشای خبر این سفر محرمانه توسط هفته‌نامه لبنانی «الشراع» در آبان‌ماه، حاج احمد خمینی نگران شد و پیشنهاد کرد که خود ایران واقعیت ماجرا را که برایش پیروزی و برای آمریکایی‌ها خفت و شکست بود، پیش از سوءاستفاده دشمنان افشا کند. در نهایت، هاشمی رفسنجانی در سخنرانی خود در ۱۳ آبان ۱۳۶۵ در سالگرد تسخیر سفارت آمریکا، جزئیات این سفر را به طور رسمی اعلام کرد؛ اقدامی که به گفته او «مثل بمب در دنیا منفجر شد». کتاب قمار به بازخوانی همین واقعه تاریخی و پیامدهای آن می‌پردازد.
گزیده کتاب قمار
حواشی هاشمی از مدتها پیش با آمریکا ارتباط داشتند. مثلا کنگرلو مشاور سیاسی میرحسین یکی از آنها بود اقوام نزدیک هاشمی هم به اروپا در رفت و آمد بودند. اصل ارتباط هاشمی و اطرافیانش با آمریکا از چند طریق بود اول، ساواکی فراری محکوم به اعدامی قربانی (فر) که نقش دلال اسلحه را بازی میکرد و طرف سازمانی او همان مشاور موسوی بود؛ دوم برادرزاده هاشمی که به بهانه تهیه اسلحه با قربانی فرآشنایی پیدا کرده بود و مورد توجه آمریکایی‌ها و امید آنها به وساطت مستقیم قرار گرفته بود.
نهایتاً پس از مطالعات و بررسی‌هایی که دو طرف ایرانی و آمریکایی درباره نوعی توافق برای مدیریت آینده کشور کرده بودند، اصل توافق نهایی را که مهمترین قسمت روابط مذکور بود به همان ملاقات معروف مک فارلین معاون رئیس جمهور آمریکا با شخص اکبر هاشمی موکول کرده و برنامه سفر کاملاً محرمانه را تدوین کرده بودند و هتل اقامتگاه و امور امنیتی هم پیش‌بینی شده بود. تمام این اقدامات از لحاظ ظاهری و به اصطلاح فیزیکی در پوشش معامله اسلحه و آزادسازی گروگان‌های آمریکایی در لبنان بود، ولی عمق قضیه سری بود و فقط چند نفر اطلاع داشتند.
تحلیل آمریکایی تثبیت آینده نفوذشان در ایران و به تحلیل بردن تدریجی نظام اسلامی و انقلابی بود و با این سفر میخواستند به موضع مطمئنی برسند. در واقع ملاقات مهم و محرمانه مک فارلین برای محکم کاری و قرارداد رسمی با طرف ایرانی بود و شاید به نظر آنها بیت منتظری مهره سوخته‌ای بود و گزینه هاشمی قطعی و تمام شده به نظرشان می‌رسید.