خاتمیت

معرفی کتاب خاتمیت

کتاب خاتمیت به قلم مرتضی مطهری مشتمل بر ده جلسه سخنرانی متفکر شهید استاد مرتضی مطهری تحت عنوان «خاتمیت» است که در حدود سال 1347 در حسینیه ارشاد ایراد شده است.

بحث خاتمیت یا ختم نبوت از مباحث جذاب و جالبی است که با موضوع انطباق اسلام با شرایط مختلف زمانی ارتباط مستقیم و تنگاتنگ دارد.

استاد شهید مطهری در این کتاب، این موضوع را از ابعاد و جوانب گوناگون آن مورد بحث قرار داده و فلسفه ختم نبوت تشریعی را با ذکر مثال‌هایی، به طور روشن و واضح بیان کرده‌اند. مهم‌ترین عناوین این کتاب عبارتند از: خاتمیت در قرآن و حدیث، تعلیمات اسلام و هدف‌های پایان‌ناپذیر، ارکان خاتمیت، نقش علما در دین خاتم و...

گزیده کتاب خاتمیت

آیه‌ای که خواندم در سوره مبارکه احزاب است، می‌فرماید: ما کانَ مُحَمَّدٌ اَبا اَحَدٍ مِنْ رِجالِکُمْ وَ لکِنْ رَسولَ اللّه‌ وَ خاتَمَ النَّبیینَ. محمّد پدر هیچ کدام از مردان شما نیست، یعنی پدرخوانده کسی نیست، او را با این صفت نخوانید، صفتی که باید شما او را با آن صفت بخوانید و بشناسید این است که او فرستاده خدا و پایان‌دهنده پیغمبران است.

ممکن است بپرسید که آن جمله اول یعنی چه؟ محمّد پدر هیچ یک از مردان شما نیست، پدرخوانده کسی نیست؛ این نهی از چیست؟

این آیه در واقع نسخ یک سنّت کهن است که هم در میان اعراب و هم در میان غیراعراب از دنیای آن روز حتی در ایران خودمان وجود داشته است. رسم این بود که یک کسی یک کس دیگر را «پسرخوانده» می‌خواند و به منزله پسر خود حساب می‌کرد و طبق عادات و رسوم آن زمان پس از آنکه کسی یک نفر دیگر را پسر خود قرار می‌داد، از لحاظ احکام و آثار عینا مثل پسر خودش بود؛ یعنی همان‌طور که اگر بمیرد پسر خودش از او ارث می‌برد، این پسرخوانده هم از او ارث می‌برد؛ همان‌طوری که مثلاً زن پسر خودش عروس و محرم او شمرده می‌شود و حتی بعد از طلاق دادن پسرش نمی‌تواند عروسش را برای خود عقد ببندد، زن این پسرخوانده نیز چنین است. در عربستان این رسم شایع بود و در غیر عربستان مخصوصا در ایران به یک شکل بسیار پیچیده‌تر و وسیعتری رایج بود. اسلام این قانون را نسخ کرد و فرمود: پسرخواندگی منشأ هیچ اثری نیست، نه آن پسر از این پدر ارث می‌برد و نه این پدر از آن پسر ارث می‌برد. نه آن پسر مثلاً به زن این پدر و دخترهای او محرم می‌شود و نه زن او در حالی که زن اوست به این پدر محرم می‌شود؛ این حرفها در کار نیست.