کتاب هوش زیر ذره‌بین، نوشته مهدی آقاکریمی و سمیه پیری؛ اثری پژوهشی و تحلیلی درباره‌ی مفاهیم، نظریه‌ها و آزمون‌های هوش است که نشر قله قاف آن را منتشر کرده است. این کتاب با رویکردی تخصصی، به بررسی تعاریف مختلف هوش، دیدگاه‌های اندیشمندان، عوامل مؤثر بر هوش و معرفی انواع تست‌های روان‌شناسی مرتبط با سنجش هوش می‌پردازد.

«هوش زیر ذره‌بین» اثری ناداستان و تخصصی در حوزه روان‌شناسی است که به‌صورت تحلیلی و مرجع‌گونه به موضوع هوش می‌پردازد. نویسندگان، با گردآوری و بررسی نظریه‌های کلاسیک و معاصر، تلاش کرده‌اند تصویری جامع از سیر تحول مفهوم هوش و ابزارهای سنجش آن ارائه دهند. ساختار کتاب به‌گونه‌ای است که ابتدا به تعاریف و مناقشات پیرامون هوش می‌پردازد و سپس عوامل زیستی، محیطی و اجتماعی مؤثر بر آن را بررسی می‌کند.

در ادامه، رویکردهای روان‌سنجی، پردازش اطلاعات و عصب‌زیستی به هوش مطرح می‌شوند و نظریه‌های مهمی مانند نظریه‌های بینه، اسپیرمن، ترستون، گاردنر، گیلفورد و استرنبرگ به تفصیل شرح داده می‌شوند. بخش قابل توجهی از کتاب به معرفی و تحلیل آزمون‌های هوش اختصاص یافته است؛ از آزمون‌های کلاسیک مانند استنفورد-بینه و وکسلر تا آزمون‌های هوش هیجانی و تست‌های چندگانه. این کتاب با زبانی دقیق و مستند، هم برای دانشجویان و پژوهشگران روان‌شناسی و هم برای علاقه‌مندان به موضوع هوش قابل استفاده است و به‌عنوان منبعی برای شناخت عمیق‌تر این مفهوم پیچیده و چندوجهی به‌شمار می‌آید.

گزیده کتاب هوش زیر ذره‌بین

«همان‌طور که در قسمت پیش‌گفتار بیان کردیم، صحبت از هوش و ویژگی افراد باهوش همواره یکی از مباحثی بوده که بشر از ابتدا با آن سروکار داشته است. حتی در زمان کودکی، وقتی والدین یا افراد دیگر می‌خواهند از کودکی تعریف کنند می‌گویند چه کودک باهوشی است! از یک‌سو کاربرد گسترده معانی و مصادیق متفاوت از هوش در ذهن افراد مختلف و از سوی دیگر مسائل علمی دربارهٔ هوش مثل مناقشات تعریف هوش ازنظر اندیشمندان مختلف، نظریات فراوان دربارهٔ هوش و تست‌های متنوع دربارهٔ هوش و انتقادات فراوانی که به هرکدام از این تعاریف و نظریات و تست‌ها وارد است، صحبت و نتیجه‌گیری کلی دربارهٔ هوش را بسیار دشوار می‌کند. توضیح علت دقیق این تناقضات و مناقشات دربارهٔ هوش، در معماری و شعر ایرانی میسر است.

در ادامه شعر فیل در تاریکی مولانا و ارتباط آن با این مبحث را بررسی می‌کنیم: بحث دربارهٔ هوش نیز مثل لمس فیلی در تاریکی است که کسی قبلاً آن را ندیده و چراغی نیز برای روشنگری و فهم کامل ویژگی‌ها و جامعیت آن وجود ندارد و هر کس بنابر حدس و درک خود، دربارهٔ آن به اظهارنظر می‌پردازد. هر نظریه‌پردازی از زاویه دید خود هوش را بررسی کرده، مثل افرادی که از زوایای مختلف به عالی‌قاپو نگاه می‌کنند. آنکه از پشت عمارت را طرف میدان نقش‌جهان به آن می‌نگرد می‌گوید ۲ طبقه دارد و هرکدام از این افراد کاملاً اعتقاد دارد نظرش درست است. درصورتی که هر شخص تا همه زوایا و جوانب را نبیند، دید جامع و کاملی ندارد و این زاویه دیده است که باعث اختلاف می‌شود.»