ترجمه پژوهی قرآن کریم

معرفی کتاب ترجمه‌پژوهی قرآن کریم

کتاب ترجمه‌پژوهی قرآن کریم نوشتهٔ قاسم فائز و مریم گوهری در انتشارات دانشگاه تهران چاپ شده است.

دین اسلام، دین جهانی است و قرآن کریم کتاب هدایت بشر و ضامن سعادت دنیا و عقبای او و خطاب آن نیز به همه مردم اعم از عرب و غیرعرب است؛ ازاین‌رو لازمه ابلاغ آن به همگان، ترجمه آن خواهد بود. ترجمه قرآن به دیگر زبان ها به منظور آشنا کردن ملت‌های ناآشنا با زبان عربی، با آموزه‌ها و معارف قرآنی یکی از ضرورت‌های تبلیغی به شمار می‌رود. مبلغان مسلمان همواره با ترجمه و تفسیر آیات و سور قرآن کریم مردم را به راه راست هدایت می‌کرده‌اند و می‌توان گفت ترجمه قرآن از دیرباز تاکنون سیره جاری دانشمندان مسلمان و حتی غیرمسلمان بوده؛ زیرا آخرین کتاب آسمانی مختص به همگان است و به ملت عرب اختصاص ندارد و بنا به فرموده خود قرآن حکیم باید با مردم هر قومی با زبان خودشان سخن گفت، بنابراین ترجمه قرآن به تمام زبان‌های زنده دنیا امری ضروری است؛ اما این کار باید با نظارت کامل افراد متخصص، منفی و صالح انجام گیرد. 

منظور از ترجمه قرآن قرار دادن برگردانی معادل آن نیست؛ بلکه ترجمه صرفاً راهی است برای آشنایی غیرعرب با کلام خدا. ترجمه بین‌زبانی از زمان‌های دور مورد توجه بوده و ترجمه قرآن در هر دو بعد نظری و عملی نیز از همان سده‌های نخست جای خود را در عرصه فعالیت‌های قرآنی باز کرده است. مباحث نظری ترجمه قرآن در سالهای اخیر گسترش چشمگیری یافته به طوری که صدها کتاب مقاله، پایان نامه و رساله در این زمینه نگاشته شده است با وجود این هنوز خلاهایی در این زمینه وجود دارد.

در کتاب ترجمه‌پژوهی قرآن کریم که شامل ۲۵ فصل است بر تفکیک مباحث نظری ترجمه اهتمام شده و با معرفی منابع بیشتر، گامی در راستای ارتقای دانش نظری ترجمه بوده و با طرح سؤال و درخواست پژوهش، به بعد عملی ترجمه نیز توجه شده است. به منظور برخوردار بودن مباحث از یک ترتیب منطقی مباحث در چند بخش مطرح شده‌اند:

بخش اول: مباحث مرتبط با متن‌شناسی قرآن؛ شامل ویژگی‌های متن، ابهامات متن، پیوستگی متن، نقش سیاق در فهم متن؛

بخش دوم: مباحث مرتبط با ترجمه قرآن؛ شامل جواز ترجمه قرآن، تاریخچه ترجمه قرآن، مبانی ترجمه قرآن، انواع ترجمه قرآن، یکسان‌سازی ترجمه قرآن

بخش سوم: مباحث مرتبط با تعادل‌سازی بین زبان متن قرآن و زبان فارسی؛ شامل تعادل و تغییر تعادل ساختارهای زبانی در عربی و فارسی تعادل واژگانی، تعادل نحوی، تعادل بلاغی، تعادل زبان، تعادل سبکی، تعادل ارجاعی، تعادل فرهنگ زبانی

بخش چهارم: این بخش دارای چند بحث است؛ مباحث مشترک معنوی در قرآن و شیوه ترجمه آن، مبهمات قرآن و شیوه ترجمه آن، تأثیر جنسیت زبانی در ترجمه قرآن کریم، نقش علوم تجربی در فهم و ترجمه قرآن کریم

گزیده کتاب ترجمه‌پژوهی قرآن کریم

متن دارای اقسام و ابعاد است.

اقسام متن عبارتند از: گزارشی و توصیفی.

متون گزارشی بر دو قسم است: رسمی و غیررسمی

متون رسمی مثل مقالات علمی که حاوی اصطلاحات علمی و نکته‌های دقیق و نثری استوار و فاخر است.

متون غیررسمی ساده، روان و دارای کلمات و تعابیر رایج و نزدیک به زبان محاوره است.

هدف متن توصیفی، تحریک خوانده با وصف احساسات مناظر و رویدادهاست؛ مثل قصه‌های ادبی، سخنرانی‌های سیاسی و مذهبی، ویژگی‌های این متون عبارتند از: برانگیختن احساسات و استفاده از آرایه‌های ادبی که زاییده خیال نویسنده است.

هیچ متنی صددرصد گزارشی با صددرصد توصیفی نیست.