مبانی مالکیت فکری

معرفی کتاب مبانی مالکیت فکری

کتاب «مبانی مالکیت فکری»، اثر محمود حکمت‌نیا بوده و توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است.

مالکیت فکری، مجموعه حقوق (امتیاز، آزادی، توانایی و مصونیت) اقتصادی (حق انحصاری ساخت، تکثیر، فروش و...) اخلاقی (حق نام و عنوان، حق تمامیت اثر، حق عدول و حق استرداد) بر پدیده‌های فکری می‌یاشد که در نظام‌های حقوق به رسمیت شناخته شده است. امروزه این حقوق به لحاظ سیاسی و اقتصادی و حقوقی اهمیت بسیار یافته است، حقوق مالکیت فکری دارای دو شاخه مالکیت صنعتی و مالکیت ادبی و هنری می‌باشد. شناخت ابعاد مختلف حقوقی مالکیت فکری از منظر فقه اسلامی و نظریه‌پردازی در آن بسیار مهم است و نه‌تنها می‌تواند موقعیت فقه را نسب به وضع موجود ترسیم کند، بلکه در طراحی نظام مالکیت فکری بر اساس مبانی فقهی کمک نموده و بر تحولات (حکمی، موضوعی و مصداقی) نظام مالکیت فکری مدیریت می‌کند. از جمله مهمترین مباحث این حوزه،ماهیت و مبانی نظری اعتبار مالکیت فکری است که پژوهش حاضر به آن پرداخته است.
کتاب «مبانی مالکیت فکری»، شامل سه بخش است؛ نگارنده در کتاب حاضر نخست مفاهیم و ماهیت مالکیت فکری را بیان و سپس تحولات آن را از زمان پیدایش تا دوره‌ی کنونی بررسی می‌نماید. هم‌چنین ضمن تبیین مبانی فلسفی و حقوقی مالکیت فکری، این موضوع را بر مبنای حقوق طبیعی، مبنای اقتصادی، شخصیتی، اخلاقی و قراردادی ارزیابی می‌کند. در ادامه به مبانی فقهی مالکیت فکری اشاره کرده و در این حوزه به روش‌شناسی و جایگاه این مالکیت در ساختار حقوق اسلامی، مشروعیت مالکیت فکری و ادله‌ی اعتبار آن می‌پردازد.

گزیده کتاب مبانی مالکیت فکری

مهم‌ترین هدف هر نظام مالکیت فکری اطمینان دادن به پدیدآورنده است که به صورت انحصاری حق استفاده از منافع اقتصادی پدیده فکری خود را دارد و حقوق از این امر به نحو شایسته حمایت می‌کند. حقوق اقتصادی مالکیت فکری ناظر به این هدف است و به پدیدآورنده حق انحصاری بهره‌برداری را برای مدت معین اعطا می‌کند. اما از آن‌جا که ماهیت پدیده‌های فکری و شیوه بهره‌برداری آن‌ها یکسان نیست، قوانین، مصادیق بهره‌برداری را در هر حوزه و موضوع مورد توجه قرار داده است. این مصادیق ناظر به شیوه‌های بهره‌برداری متعارف است و با توسعه شیوه‌ها چه بسا این حقوق نیز توسعه یابد. همچنین این حقوق، موضوع قواعد و حقوق دیگری مانند حق نقل و انتقال، رهن گذاشتن و اعطای مجوز بهره‌برداری و...واقع می‌شود. این دسته از حقوق (حقق نقل و انتقال و...) در حقیقت دامنه حق بهره‌برداری و استفاده حقوق اقتصادی را روشن می‌کند.