توحید

معرفی کتاب توحید

کتاب توحید مجموعه هفده جلسه سخنرانی استاد شهید مطهری درباره «توحید» در سال های 46 و 47 شمسی است.

در بخش اول کتاب، مسئله توحید به طور کلی طرح شده و اینکه آیا اصولا راهی برای اثبات وجود خدا وجود دارد یا خیر. فصول بعدی کتاب به تبیین راه‌های اثبات وجود خدا یعنی راه فطرت، راه‌های علمی و شبه فلسفی (برهان نظم، راه هدایت موجودات، راه خلقت)، راه‌های عقلانی و فلسفی (برهان محرّک اول، برهان سینوی، برهان وجودی) اختصاص داده شده است. در فصل «پاسخ به شبهات» دو شبهه مهم، یکی سازگاری اصل تکامل با توحید و دیگری مسئله شُرور، بدی‌ها و بی‌نظمی‌ها در کار عالَم مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در ارتباط با بحث توحید و تکامل، نظریات مختلف درباره پیدایش «انواع» از جمله نظریه «تکامل انواع» داروین به تفصیل مورد بحث واقع شده‌اند. در خصوص توحید و مسئله شرور نیز ضمن تحلیل ماهیت شرور و انواع آن ها، فلسفه شرور در نظام کلی عالم تبیین گردیده و شبهه موجود در این زمینه دفع شده است.

گزیده کتاب توحید

از نظر حکمت بالغه باید این مطلب را حساب کنیم که مجموع آنچه که در این دنیا با همین وضعْ موجود است، خیرش بیشتر است یا شرش؟ (گفتیم که این خیر و شر از یکدیگر تفکیک‌پذیر نیست.) مثلا وقتی که باران می‌بارد و آفتاب متناسب می‌تابد، می‌گوییم امسال سال خوبی شد، درختها همه میوه می‌دهند. اما اگر یک سال در آن فصلی که تازه درختها شکوفه کرده‌اند سرمای سختی بیاید و میوه‌ها را سرما بزند، می‌گوییم امسال سال بدی شد و آن را «بد» حساب می‌کنیم. [ این در حالی است که] آن سرما هم باید باشد و پیدایش آن سرما در نظام عالم از پیدایش این آفتاب و این گرمی تفکیک‌پذیر نیست؛ این که هست آن هم باید باشد؛ اینها دنبال یکدیگر و لازم و ملزوم یکدیگرند.

حال آیا در مجموع، آنچه که در عالم وجود دارد و بیشتر است و غلبه دارد خیرات است که شرور هم عارضش می‌شود، یا شرور است و احیانا خیراتی هم پیدا می‌شود؟ اگر مجموع نظام عالم خیر شد، آنگاه نمی‌توانید بگویید «خدا چرا چنین عالمی را آفریده است؟!» چون چنین عالمی در مجموع خودش خیر است؛ به اصطلاح می‌گویند اگر عالم آفریده نمی‌شد و خیرات عالم به واسطه شرورش ممنوع می‌شد، منع خیر کثیر به واسطه شر قلیل بود و منع خیر کثیر به واسطه شر قلیل، شر کثیر است.