احیای تفکر اسلامی

معرفی کتاب احیای تفکر اسلامی

کتاب احیای تفکر اسلامی مشتمل بر پنج جلسه سخنرانی استاد شهید مطهری است که در سال 1349 شمسی در حسینیه ارشاد ایراد شده‌اند. سخنرانی نخست تحت عنوان «اقبال و احیای فکر دینی» به تفکر و حرکت عمیق فکری اقبال لاهوری، مصلح بزرگ اسلامی، در مسیر آسیب‌شناسی اندیشه دینی در جهان اسلام و راههای مقابله با این آسیب‌ها می‌پردازد.

سخنرانی‌های بعدی نیز با دنبال کردن همین خط فکری، ریشه‌های رکود و سکون تفکر دینی را مورد واکاوی و بررسی قرار داده و بر مفاهیم و عناصر کلیدی مانند عمل، حس اعتماد به نفس، توکل و زهد در معنای حقیقی آن ها و نه تحریف شده، انگشت تأکید نهاده است. این پنج جلسه سخنرانی در واقع فتح بابی برای موضوع مهم «احیای تفکر اسلامی» به شمار می‌آید، و گرنه این موضوع چنان که خود استاد مطهری اشاره کرده‌اند دامنه وسیعی دارد. البته در سایر آثار استاد مطهری نیز مباحثی در باب این موضوع یافت می‌شود، مانند آنچه در کتاب ده گفتار تحت عنوان «احیای فکر دینی» آمده است.

گزیده کتاب احیای تفکر اسلامی

اگر بخواهم همه این‌ها را برای شما عرض کنم طول می‏‌کشد، ولی به هر حال برای ما لازم و ضروری است که تفکر اسلامی خودمان را به شکل زنده‌‏ای درآوریم، تلقی خودمان را از اسلام عوض کنیم، نگاهی کنیم  شاید مثل کسی که قبایی یا کتی را وارونه پوشیده، ما هم لباس اسلام را وارونه پوشیده‌‏ایم. بسیاری وقت‌ها برای خود ما اتفاق افتاده که عبا را پوشیده‌‏ایم، آمده‌‏ایم بیرون، یک ساعت هم در میان مردم راه رفته‌‏ایم، متوجه نشده‌‏ایم، دیگران هم دیده‏‌اند به ما چیزی نگفته‌‏اند، تا بالاخره دوستی رسیده و  گفته آقا امروز پول گیرتان می‌‏آید، عبایتان را وارونه پوشیده‌‏اید. واقعا ما باید تجدیدنظری در مسلمانی خودمان بکنیم. شاید ما لباس مسلمانی را به تعبیر امیرالمؤمنین وارونه پوشیده‏‌ایم.

یکی از رفقا انتقاد لطیفی می‏‌کرد، می‏‌گفت آیا این تجلیل از  اقبال نشانه‌‏ای از مرده‏‌پرستی نیست که هر مرد بزرگی پس از آنکه مرد، ما او را تجلیل می‏‌کنیم؟ البته این به تنهایی نه، بزرگان مرده و زنده ندارند، اما منظور او این بود که چرا از بعضی زنده‏‌هایی که کمتر از اقبال نیستند و در بسیاری از قسمت‌ها بالاتر از اقبالند تجلیل نمی‏‌شود؟ علامه طباطبایی سَلَّمَهُ اللّه‏ تعالی، این مرد بسیار بسیار بزرگ و ارزنده ـ که البته مجلس امروز مجلسی نیست که این مقدار شایستگی داشته باشد که حق ایشان را ادا کند، ولی چون این شخص این حرف را زد عرض می‌‏کنم ـ مردی است که صد سال دیگر باید بنشینند و آثار او را تجزیه و تحلیل کنند و به ارزش او پی ببرند. چرا ما از حالا به این فکر نیفتیم؟ این مرد واقعا یکی از خدمتگزاران بسیار بسیار بزرگ اسلام است. اولاً مجسمه تقوا و معنویت است. در تهذیب نفس و تقوا مقامات بسیار عالی را طی کرده است. من سالیان دراز از فیض محضر این مرد بزرگ بهره‌‏مند بوده‌‏ام و الآن هم هستم.

کتاب تفسیر المیزان ایشان یکی از بهترین تفاسیری است که برای قرآن مجید نوشته شده است. البته قرآن مجید مقامی دارد که نمی‏‌شود هیچ تفسیری را ادعا کرد که حق قرآن را ادا کرده است، ولی مفسرین هرکدام از یک جنبه بالخصوص خدمتی به قرآن کرده‏‌اند، من می‌‏توانم ادعا کنم که این تفسیر از جنبه‏‌های خاصی ـ که الآن وقت آن نیست که برایتان عرض کنم ـ بهترین تفسیری است که در میان شیعه و سنّی از صدر اسلام تا امروز نوشته شده است. بسیار بسیار مرد عظیم و جلیل‌‏القدری است.