معرفی کتاب حلقۀ وین

کتاب حلقۀ وین ترجمۀ پوریا بقائی مقدم است که به همت انتشارات شمشاد منتشر شده است. حلقۀ وین گروهی از فیلسوفان، فیزیکدانان و ریاضیدانانی بودند که مشی فلسفی خاصی را ترویج می‌کردند. ایدهٔ اصلی فلسفهٔ آن‌ها اصل تحقیق‌پذیری است. این نظریهٔ معرفت می‌گوید که تنها گزاره‌هایی معنی دارند که بتوان از طریق مشاهدهٔ مستقیم و اثبات منطقی آن‌ها را تأیید کرد. آن‌ها این دیدگاه را با منطق آمیختند و فلسفهٔ جدیدی معرفی کردند که با عنوان پوزیتیویسم منطقی شناخته می‌شود.

اعضای حلقۀ وین در دوران بین دو جنگ جهانی در کافه‌های وین و دانشکدهٔ ریاضیاتِ دانشگاه وین جلساتی برگزار می‌کردند و از طریق کتاب‌ها و مجلات مختلف ایده‌های خود را منتشر می‌کردند. روزهای خوش حلقه با به قدرت رسیدن هیتلر و پیگرد یهودیان به پایان می‌رسد. در این دوران داستان گروه فلسفی ما مملو از مخاطرات، ترس‌ها، گریزها و نهایتاً زندگی در تبعید است.

داستان مهیّج و عبرت‌آموز حلقهٔ وین خواننده را به دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ در وین و اروپای بین دو جنگ می‌بَرَد و یادآور فیلم‌های نوستالژیک سیاه و سفید دوران کودکی است.هدف این کتاب بررسی دیدگاه‌های فلسفی حلقهٔ وین نیست، بلکه بیشتر قصد دارد خوانندگان را با فضای سیاسی-اجتماعی که دیدگاه‌های حلقه در آن شکل گرفت آشنا کند.

مطالب این کتاب عمدتاً از دو کتاب جدید دربارهٔ حلقهٔ وین استخراج شده است. کتابی که بیشتر مطالب از آن استخراج شده است «تفکّر دقیق در دورهٔ جنون» نام دارد که کارل زیگموند استاد ریاضیات دانشگاه وین آن را نگاشته و انتشارات بیسیک بوکس در سال ۲۰۱۷ چاپ و منتشر کرده است. عنوان کتاب دوم «قتل پروفسور شلیک: ظهور و سقوط حلقهٔ وین» نوشتهٔ دیوید ادموندز است که انتشارات دانشگاه پرینستون در سال ۲۰۲۰ آن را چاپ کرده است.

پیام اصلی حلقهٔ وین یعنی تفکر دقیق و روشن، به دور از تعصبات و القائات ماورایی نقش مهمی در برون رفت از تنگناهای فرهنگی، سیاسی و اقتصادی دارد.

هدف این گروه که بعدها به حلقهٔ وین معروف شد برپایی فلسفه‌ای کاملاً علمی بود. فلسفه‌ای که از هر نوع سخنان پرتکلف و به ظاهر ژرف آن‌جهانی دوری کند. در مانیفست حلقهٔ وین آمده بود که در علم عمقی وجود ندارد. همه چیز در سطح است. تجارب ما شبکه‌ای پیچیده را می‌سازند که ما نمی‌توانیم همهٔ آن را بررسی کنیم بلکه فقط بخش‌های کوچکی از آن را می‌توانیم درک کنیم. همه چیز برای انسان قابل دسترس است و انسان معیار همه چیز است.

برشی از کتاب حلقۀ وین

کافه جایی بود که افراد می‌توانستند در آن روزنامه بخوانند، شایعات را بشنوند، تنها باشند اما احساس غریبی نکنند، با دوستانشان ورق و شطرنج بازی کنند، کارهای معمول خود را انجام دهند و درگیر بحث‌های داغ سیاسی شوند.

در آن دوران آپارتمان‌های وین کوچک، تاریک و سرد بود، به همین دلیل کافه‌ها جایگزین مناسبی برای خانه محسوب می‌شدند. اشتفان زوایگ می‌نویسد: "کافه‌های وین نوعی باشگاه دموکراتیک هستند که به قیمت یک فنجان قهوه می‌توانی وارد آن شوی".

نظرات کاربران و نقد و بررسی حلقهٔ وین