احمد شاملو شاعر، نویسنده‌، روزنامه‌نگار، پژوهشگر و خالق «کتاب کوچه» و مجموعه شعرهای «هوای تازه» و «ابراهیم در آتش» است. او یکی از مهم‌ترین چهره‌های فرهنگی ایران به شمار می‌‌آید که موجی نو را در ادبیات، و به‌ویژه شعر، بنا نهاد.

بیوگرافی احمد شاملو

احمد شاملو (Ahmad Shamlou) در بیست‌ویکمین روز از آذر 1304 در محله‌ی صفی علیشاه تهران چشم به جهان گشود. مادرش کوکب از مهاجران قفقازی بود که در زمان انقلاب بلشویکی 1917 روسیه، به ‌ناچار مجبور شده بود به ایران مهاجرت کند. پدرش حیدر نام داشت و از تبار اسماعیل میرزای صفوی بود. او افسر ارتش رضاشاه بود و برای انجام مأموریت‌، به شهرهای مختلف می‌رفت. از همین رو، دوران کودکی تا نوجوانی شاملو در شهرهای بزرگ و کوچکی چون خاش، زاهدان، طبس، بم، و... گذشت. زندگی در شهرهای مختلف ایران با فرهنگ‌های متنوع و علاقه‌ی احمد شاملو به فرهنگ عامه سبب شد او از سال 1316 و در 12 سالگی کلمه‌هایی از فرهنگ عامه را گردآوری کند که در فرهنگ‌ لغت‌های رسمی ثبت نمی‌شدند.

مأموریت‌های کاری پدر تا دوره‌ی دبیرستان شاملو نیز ادامه داشت و سبب شد آن‌ها زندگی در بیرجند، مشهد و گرگان را نیز تجربه کنند. شاملو در سال 1318 به همراه خانواده به تهران آمد. او سال سوم دبیرستان را در مدرسه‌ی ایران‌شهر و فیروز بهرام تهران گذراند و به دلیل علاقه به یادگیری زبان آلمانی، در هنرستان صنعتی ایران و آلمان تحصیل کرد. در همان زمان به آموختن زبان فرانسوی، که زبان بین‌المللی آن دوره بود، مشغول شد.

احمد شاملو

فعالیت های سیاسی احمد شاملو

احمد شاملو که به نویسندگی علاقه داشت و در زمینه‌ی اجتماعی نیز فردی دغدغه‌مند بود، مقاله‌نویسی در مطبوعات را به‌ طور جدی از سال 1321 شروع کرد و در همین سال، به‌خاطر فعالیت‌های ضدمتفقین بازداشت شد. احمد شاملو مدتی در بازداشتگاه سیاسی شهربانی تهران حبس شد و سپس به بازداشتگاه سیاسی شوروی در رشت انتقال یافت؛ او در پاییز 1323 آزاد شد.

در سال 1324، شاملو به همراه خانواده برای مأموریت کاری پدر راهی رضاییه (ارومیه) شد و در کلاس چهارم دبیرستان ادامه‌ی تحصیل داد. همان‌جا بود که چریک‌های فرقه‌ی دموکرات به منزل آن‌ها رفتند و او و پدرش را دستگیر کردند. بعد از این اتفاق، احمد شاملو برای همیشه ترک تحصیل کرد، به تهران بازگشت و مشغول کار در کتاب‌فروشی شد. ضمن اینکه از اواخر سال 1325، به عنوان سردبیر هفته‌نامه‌ی «ادیب» فعالیت داشت. در سال 1327، هفته‌نامه‌ی ادبی «سخن نو» زیر نظر شاملو و عبدالرضا ناظر به زیر چاپ رفت و چندین داستان کوتاه شاملو در این مجله منتشر شد.

پس از کودتای 28 مرداد 1332 علیه دکتر محمد مصدق، فضای سیاسی کشور به‌شدت در خفقان بود. در همین دوران بود که مأموران مجموعه‌ی شعر «آهن‌ها و احساس» شاملو را در چاپخانه سوزاندند. یورش علیه نوشته‌‌های شاملو به همین‌جا ختم نشد و ترجمه‌ی کتاب «طلا در لجن» اثر ژیگموند موریس، قسمت‌هایی از کتاب «مردی که قلبش از سنگ بود» اثر مور یوکایی، برخی از داستان‌های کوتاه شاملو و یادداشت‌هایی که برای مجموعه‌ی «کتاب کوچه» گردآوری شده بود نابود شدند.

این حملات به‌سوی نوشته‌های شاملو در نهایت به دستگیری مجدد او به عنوان زندانی سیاسی منجر شد. احمد شاملو مدتی در زندان موقت شهربانی و سپس در زندان قصر بود، تا اینکه پس از حدود یک سال، در روزهای سرد زمستان 1333 به خانه بازگشت.

زندگی شخصی احمد شاملو

احمد شاملو سه بار ازدواج کرد. نخستین ازدواج او با بانو اشرف‌الملوک اسلامیه بود که در سال 1326 رقم خورد. حاصل این ازدواج چهار فرزند به نام‌های سیاوش، سیروس، سامان و ساقی بود. با این حال، این زندگی زناشویی پس از حدود 10 سال به جدایی انجامید.

دومین ازدواج شاملو با طوسی حائری ـ نویسنده، مترجم و اولین گوینده‌ی زن رادیوی ملی ایران ـ بود. آن‌ها پس از چهار سال زندگی مشترک از هم جدا شدند.

14 فروردین 1341 برای شاملو روزی ویژه بود. شاملو در این روز با آیدا سرکیسیان (ریتا آتانث سرکیسیان) آشنا شد و مسیر زندگی‌ شخصی و حتی حرفه‌ای‌ او تغییر کرد. شاملو در این سال‌ها بسیار کم‌کار بود و تقریباً هیچ اثر هنری‌‌ای خلق نمی‌کرد، اما آشنایی با آیدا سبب شد زندگی برای او بار دیگر معنا بیابد، به طوری که خودش درباره‌ی تأثیر آیدا بر زندگی‌اش در گفت‌وگو با مجله‌ی فردوسی گفته بود: «هر چه می‌نویسم برای اوست و به خاطر او… من با آیدا آن انسانی را که هرگز در زندگی خود پیدا نکرده ‌بودم پیدا کردم.»

آیدا سرکیسیان و احمد شاملو در سال 1343 ازدواج کردند و تا پایان عمر شاملو، عاشقانه کنار هم زیستند. آیدا نقشی بی‌بدیل در نوشته‌ها و سروده‌های این شاعر معاصر داشت و سخن گفتن و نوشتن درباره‌ی آثار شاملو، بدون صحبت از آیدا هیچ‌گاه به کمال نمی‌رسد.

تأثیر نیما یوشیج بر احمد شاملو

نخستین دیدار احمد شاملو و نیما یوشیج به سال 1325 برمی‌گردد؛ سالی که شاملوی جوان تصویری از نیما را در روزنامه می‌بیند، شیفته‌ی آثارش می‌شود و خانه‌اش را می‌یابد. احمد شاملو از نیما می‌خواهد او را به شاگردی بپذیرد. این‌گونه می‌شود که دیدارهای احمد شاملو و نیما یوشیج، و روابط عاطفی و خانوادگی آن‌ها هر روز بیشتر و پررنگ‌تر می‌شود.

احمد شاملو در آن سال‌ها به‌شدت تحت تأثیر شعر نیما یوشیج و سروده‌های وی قرار داشت و نیما نیز شاملو را یکی از نزدیک‌ترین افراد به روحیه و سبک خود می‌دانست، اما این رابطه‌ی محکم دوطرفه تا زمان آشنایی شاملو با فریدون رهنما ـ شاعر، روزنامه‌نگار و سینماگر ـ بیشتر دوام نیاورد. فریدون رهنما که در اروپا زندگی می‌کرد، در زمان حضورش در ایران، با احمد شاملو دیدار کرد؛ همین دیدار سرآغاز تأثیرپذیری شاملو از رهنما و آشنایی او با شعر روز جهان بود.

در سال 1330، دفتر شعری از احمد شاملو با نام «قطع‌نامه» منتشر شد و فریدون رهنما در مقدمه‌ی آن چنین نوشت: «ریتم اشعار صبح (شاملو) را با ریتم اشعار اسپانیولی و اشعار آمریکای لاتینی بعد از لورکا می‌شود مقایسه کرد. دنیای پر از اشکال و تصاویر نابرابر نیما یوشیج که نتیجه‌ی خشکی (در بهترین آثارش) به دهانمان می‌برد، با احساسات از بند رسته‌ی صبح (شاملو) به راه افتاده‌اند و ما را به نقاط عمیقِ درد پاشیده شده هدایت می‌کنند…» این عبارات در مقدمه‌ی کتاب قطع‌نامه رابطه‌ی نیما و شاملو را تیره‌وتار کرد و آن‌طور که خود احمد شاملو گفته، نیما هرگز حاضر نشد توضیحات شاملو را درباره‌ی این انتقادها بشنود.

بهترین اثر احمد شاملو

احمد شاملو شاعر، فیلمساز، روزنامه‌نگار، مترجم و از دبیران کانون نویسندگان ایران بود. احمد شاملو را می‌توان یکی از بزرگ‌ترین شاعران ایران به شمار آورد. شهرت اصلی شاملو به دلیل شعرهای عاشقانه بی‌نظیری است که در وصف دوران عاشقی سروده است. شعر شاملویی هم اکنون به عنوان یکی از مهم‌ترین قالب‌های شعری در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد. ترجمه‌های احمد شاملو نیز از بهترین و بکرترین ترجمه‌های موجود در ایران هستند. اگر قصد دارید با بهترین آثار شاملو آشنا شوید خواندن این مطلب را از دست ندهید.

احمد شاملو

کتاب هوای تازه احمد شاملو، از آثار معروف شاملو

کتاب هوای تازه اثر احمد شاملو مجموعه شعری تاثیرگذار و بی‌نظیر در دوران شکوفایی ادبی دهه ۳۰ است. شاید بتوان این کتاب را یکی از غنی‌ترین آثار احمد در شاملو در دهه30 تا 40 به شمار آورد. کتاب هوای تازه برای اولین بار در سال ۱۳۳۶ به چاپ رسید. شاملو با چاپ این کتاب توانست از شعرهای سپید و مجموعه نیمایی شعرهایش به خوبی دفاع کند و نشان دهد در این زمینه حرفی برای گفتن دارد. کتاب هوای تازه شاملو، سبک جدیدی از شعرنویسی را وارد بازار شعر ایران کرد.

نگاهی به آثار به‌جامانده از احمد شاملو

سال 1326 و در حالی که احمد شاملو 22 سال داشت، مجموعه‌ی شعر «آهنگ‌های فراموش‌شده» از او به چاپ رسید؛ کتابی که شاملو اشعار آن را نوشته‌هایی دانسته که باید سوزانده می‌شدند، اما همین کتاب سرآغازی برای چاپ کتاب‌های بعدی این نویسنده، شاعر و پژوهشگر نامدار ایرانی شد.

احمد شاملو، متخلص به الف. بامداد و الف. صبح، در حوزه‌های مختلفی قلم زد و از مهم‌ترین دفترهای شعر شاملو می‌توان به «باغ آینه» (1338-1336)، «لحظه‌ها و همیشه» (1341-1339)، «آیدا در آینه» (1343-1341)، «آیدا: درخت، خنجر و خاطره» (1344-1343)، «ققنوس در باران» (1345-1344)، «مرثیه‌های خاک» (1354-1348)، «ابراهیم در آتش» (1352-1348)، «دشنه در دیس» (1356-1355)، «ترانه‌های کوچک غربت» (1359-1356) و «مدایح بی‌صله» (1369) اشاره کرد.

ترجمه‌های شاملو موافقان و مخالفان زیادی داشت. گروه زیادی به عدم وفاداری او به متن اصلی و استفاده از زبان محاوره و شکسته در ترجمه انتقاد داشته و دارند. با این حال، ترجمه‌های شاملو در بازار کتاب ایران با استقبال خوبی روبه‌رو شدند. از جمله ترجمه‌های شاملو می‌توان به کتاب‌های «پابرهنه‌ها» (Descult) اثر زاهاریا استانکو، «عروسی خون» (Blood Wedding) اثر فدریکو گارسیا لورکا، «دماغ» (The Nose) اثر رینوسوکه آکوتاگاوا، و «مرگ کسب و کار من است» (Death Is My Trade) اثر روبر مرل اشاره کرد.

سال‌های پایانی زندگی احمد شاملو

احمد شاملو در سال‌های پایانی عمر به بیماری دیابت مبتلا شد و پیشرفت بیماری به حدی بود که پزشکان مجبور شدند پای راست او را قطع کنند. او در زمان درگیری با بیماری هم برای تکمیل مجموعه‌ی کتاب کوچه بسیار تلاش کرد و با اینکه برنامه‌ریزی کرده بود این مجموعه تا حدود 50 جلد برسد، مرگ به سراغش آمد و کتاب کوچه نیمه‌تمام باقی ماند.

احمد شاملو دوم مرداد سال 1379 و در 74سالگی در منزل خود در دهکده‌ی فردیس چشم از جهان فروبست و پیکرش چهار روز بعد، با حضور جمع کثیری از علاقه‌مندانش، تشییع و در امامزاده طاهر کرج به خاک سپرده شد.

بهترین اشعار شاملو

سخن گفتن از آثار احمد شاملو کاری بس دشوار به نظر می‌رسد. او به‌قدری در ادبیات و فرهنگ ایران‌زمین تأثیرگذار بوده که نمی‌توان در چند سطر، از اهمیت نوشته‌ها، سروده‌ها، ترجمه‌ها و پژوهش‌هایش نوشت. با این حال، کتاب هوای تازه را می‌توان یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین دفترهای شعر احمد شاملو دانست؛ کتابی که نخستین بار در سال 1336 منتشر شد و تحولی عظیم در شعر فارسی پدید آورد. اغلب شعرهای این مجموعه از غنی‌ترین مجموعه‌های شعری شاملو و در قالب شعر سپید هستند.

اشعار شاملو در این کتاب با هنرمندی سروده شده‌اند، به طوری که با وجود تمام مخالفت‌های موجود آن زمان با شعر سپید، کتاب هوای تازه توانست هوای تازه‌ای باشد در ادبیات فارسی و دفاعی در برابر حملات گسترده به این قالب شعری. کتاب هوای تازه گرچه در ابتدای مسیر حرفه‌ای احمد شاملو منتشر شد، برخی از مشهورترین اشعار وی از جمله پریا (شعر فولکلور)، مرگ نازلی، مرغ باران، و بودن را در خود جای داده است.

مجموعه‌ی کتاب کوچه یکی از ارزشمندترین آثار شاملو است که با همکاری همسرش، آیدا سرکیسیان، به رشته‌ی تحریر درآمد و 14 جلد از آن در زمان حیات شاملو منتشر شد. این مجموعه که شامل ضرب‌المثل‌ها، تکیه‌کلام‌ها، باورها، امثال و حکم، آداب و رسوم، اصطلاحات زبان عامیانه و کوچه‌وبازار تهران، و حتی خرافه‌های رایج در میان مردم است، از مهم‌ترین کتاب‌های مرجع در حوزه‌ی فرهنگ عامیانه‌ی مردم ایران محسوب می‌شود. این مجموعه، مانند بسیاری از آثار دیگر احمد شاملو، سال‌ها اجازه‌ی انتشار در ایران نداشت.

شاملو در زمینه‌ی ترجمه‌ی ادبی نیز شخصیتی تأثیرگذار بود. کتاب شازده کوچولو اثر آنتوان دو سنت اگزوپری با ترجمه‌ی احمد شاملو یکی از پرفروش‌ترین آثار داستانی در ایران است که نخستین بار در سال 1358 منتشر شد و بعد از گذشت چند دهه، همچنان تجدید چاپ شده و از مهم‌ترین ترجمه‌های این اثر ارزشمند جهانی به شمار می‌آید.

کتاب زندگی نامه احمد شاملو

معرفی کتاب شناخت نامه احمد شاملو اثر جواد مجابی

پرداختن به زندگی و آثار هنرمندان یک عصر، علاوه بر یادکرد نام و کار نیک آنان و ارج گذاری به آثارشان، از این جهت ضروری است که شاخه ای ارزشمند از ادبیات جهانی که در ایران هنوز به شکوفایی نرسیده در متن فرهنگ ما بارور شود، مقصودم زندگی نامه نویسی هنری است که با انتشار تاریخ شفاهی و زندگی نامه های خودنوشت، اندک اندک دارد جوانه می زند. «زندگی نامه و شناخت نامه» حاوی جذاب ترین بخش های ادبی یک عصر است که یا نویسندگان و پژوهندگان دربارۀ بزرگان عصر خود و تاریخ جهان کتابی تدارک می کنند یا آن کتاب حاصل تجربۀ صادقانه و شجاعانۀ هنرمندی ست که سرگذشت و سرشت خویش را روایت -یا بهتر- اعتراف می کند.

در جدول زیر بیوگرافی احمد شاملو را مشاهده کنید.

زندگی نامه احمد شاملو
نام و نام خانوادگی:	احمد شاملو
تاریخ تولد:	21 آذر 1304
تاریخ وفات:	2 مرداد 1379
علت مرگ:	بیماری
مدفن:	کرج، امام زاده طاهر

نظرات کاربران و نقد و بررسی مجموعه آثار احمد شاملو