معرفی کتاب عقد استصناع در حقوق ایران

کتاب عقد استصناع در حقوق ایران نوشته‌ی سولماز هادی می‌باشد و آن را انتشارات قانون یار به چاپ رسانده است. در این کتاب قرارداد سفارش ساخت را از جنبه های فقهی (اعم از فقه عام و فقه امامیه) و جنبه‌های حقوقی مورد بررسی قرار می‌دهد و به نقد و بررسی مشکلات و چالش‌های این قرارداد می پردازد.

این عقد در معاملات مالی و فعالیت های اقتصادی و صنعتی اهمیت زیادی دارد و از جنبه‌های داخلی و سرزمینی خارج شده و جنبه جهانی و بین المللی پیدا کرده است. بدون شک انسان‌ها در طول زندگی روزمره خویش از این قرارداد استفاده می‌کنند. بنابراین قرارداد سفارش ساخت، جایگاه ویژه در زندگی روزمره انسان دارد. این قرارداد در فقه شیعه امامیه مورد بررسی قرار نگرفته است و فقهای معدودی پیرامون این مطالبی را بیان کرده‌اند. این قرارداد را حقوق دانان و صاحب نظران از حیث حقوق داخلی مورد بررسی قرار نداده‌اند و هیچ گونه مقالات حقوقی پیرامون این قرارداد وجود ندارد.

در صورتیکه ضرورت تحلیل حقوق این قرارداد بیش از پیش احساس می‌شود. انسان‌ها با داشتن نیازهای مشترک و اجتماعی بودنشان در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند تا نیازهای روحی و روانی، جسمانی و مادی خود را برطرف نمایند یکی از راه های تأمین نیازها انعقاد عقود و قراردادها بود. عقد هایی مانند معاوضه، بیع، اجاره، قرض و ضمان در همین راستا اختراع شدند بر همین اساس انسان‌ها در عرصه زندگی اگر به عین یا کالایی نیاز فراوان پیدا می کردند به بازار می رفتند و به وسیله انعقاد عقود بیع یا معاوضه، آن کالا را تحصیل می‌نمودند.

گزیده کتاب عقد استصناع در حقوق ایران

قرارداد پیش فروش به دلیل شباهت‌هایی که با عقد سلم دارد همواره با این عقد مطرح شده است با این وجود این قرارداد پیش فروش متمایز از بیع سلف است به طوری که نمی توان قراردادهایی که امروزه تحت عنوان «پیش فروش» رایج می باشد را همان بیع سلف دانست. زیرا در قراردادهای پیش فروش امروزی شرایط خاصی همچون لزوم قبض ثمن در مجلس مراعات نمی شود حال اینکه می دانیم که عدم رعایت شرط فوق و بسیاری از شروط دیگر، موجب بطلان این عقد می باشد. پاره ای از نویسندگان معتقد است بیع سلف از عقود معین می باشد لیکن قراردادهای پیش فروش مشمول ادله عام وجوب وفا همچون «افوا بالعقود» خواهد بود (احمد باقری، ص 233)

آنچه در اینجا قابل بحث است این است که اگر در قراردادی مورد معامله کالاها و اعیان صنعتی باشد و این کالاها و اعیان در زمان انعقاد عقد ساخته نشده باشند و یکی از طرفین قرارداد با دریافت بهایی از طرف مقابل شرط کند که مورد معامله در مدت زمانی مشخص پس از معامله بسازد تسلیم نماید آیا این قرارداد پیش فروش است یا سفارش ساخت؟ پیش از پاسخ دادن به این پرسش باید گفت که هر دو قرار داد لازم هستند و هر دوی آن ها الزامی به پرداخت ثمن در مجلس عقد وجود ندارد ولی آنچه من جمیع جهات به نظر می رسد این است که قرار داد پیش فروش تا حدی عام تر از قرار داد سفارش ساخت است زیرا قرارداد پیش فروش محصولات کشاورزی و تره بار را دربر می گیرد ولی سفارشات ساخت دربرگیرنده مصنوعات صنعتی است.

از طرفی در قرارداد پیش فروش فروشنده عین وکالایی را که اوصاف مشخص و معینی دارد را پیش فروش می کند ولی در قرار داد سفارش ساخت سفارش دهنده اوصافی را در نظر می گیرد و از سازنده می خواهد که کالا یا عین مورد سفارش بر طبق این اوصاف بسازد بنابر این در پیش فروش اساساً مشتری اوصافی را سفارش نمی دهد و فقط عین یا کالایی که اوصاف معینی را دارد خریداری می کند. ولی در قرار داد سفارش ساخت کالا طبق اوصاف سفارش دهنده ساخته می شود قرار دادهای پیش فروش آپارتمان و پیش فروش خودرو از قرار دادهایی هستند که امروزه بسیاری از مردم درگیر آن ها هستند و یک موضوع مبتلا در جامع است به دلیل اهمیت این قرار دادها در ادامه این مبحث به بررسی قرار دادهای پیش فروش آپارتمان در گفتار اول و پیش فروش خودرو در گفتار دوم می‌پردازیم.

نظرات کاربران و نقد و بررسی عقد استصناع در حقوق ایران