رابیندرانات تاگور، رمان نویس، موسیقی دان، شاعر و نمایشنامه نویس هندی و از مخالفان سرسخت سلطه قوانین بریتانیا در هندوستان است که در کتاب ملی گرایی به بررسی نحوه ی تجدید حیات شرق و چالش های پیش روی آن در برابر برتری و حاکمیت غرب می پردازد و خواهان آینده ای فرای تفکرات ملی گرایی و در عوض، مبنی بر همکاری متقابل و بردباری است.

کتاب ملی گرایی (Nationalism) به مسأله جهانی شدن و بحث پیرامون درهم تنیده شدن سطوح مختلف زندگی که از جدی ترین موارد مطرح در حوزۀ جهانی است، می پردازد. بسیاری از متفکرین با توجه به طرز دید و نحوۀ برداشت شان در توجیه و تعریف از این مقوله ی فراگیر با یکدیگر در اختلافند و همواره سعی در رسیدن به تعریف و شرح روشنی از آن دارند.

با وجود آنکه مفهوم ملت و روش های رسیدن به هنجارهای "ملی گرایی" و رابطۀ "دولت - ملت " در جامعه ما ایرانیان نیز حائز اهمیت است و خواهان دستیابی به آن می باشیم؛ باید همواره مراقب باشیم تا در بحبوحه ی فراگیر این مقوله، کورکورانه و بدون توجه به تجربه ی سایر ملت ها و بررسی آسیب های ممکنی که از آن محتمل شده اند به ترویج این پدیده و اجرای آن در سرزمین خودی نپردازیم. در این کتاب تاگور بر آن است تا به بررسی و موشکافی این مقوله در سه بخش از جهان به طور مجزا بپردازد و ما را با فواید و مضرات آن آشنا کند.

رابیندرانات تاگور (Rabindranath tagore) در کلیت در این کتاب این پدیده ی ملت و ملی گرایی با توجه به نتایج حضور آن در غرب، را رد کرده و آن را عامل اصلی انحطاط غرب می داند و می گوید که ملت باید منشأ معنویت باشد نه سیاست؛ زیرا در مقولۀ معنویت انسان رکن اصلی است.

تاگور افراط در ملی گرایی را عاملی برای جدایی انسان ها می داند: "آرمان انسان در مقام یک موجود اجتماعی عاری از خودپسندی بودن است؛ در حالی که آرمان ملی گرایی روابط خصمانه است. طوریکه در جملاتی از کتاب می گوید: "ملی گرایی میان انسان ها جدایی می افکند، خصومت می آفریند و احساسات برتری جویی را در میان اقوام رواج می دهد."

در تمام طول تاریخ بعضی از کتاب ها جهان را تغییر دادند و شیوه نگاه ما به خودمان و دیگران را دگرگون کردند. آن ها به مباحث، اختلافات عقاید، جنگ ها و انقلاب ها الهام بخشیده اند. آن ها زندگی های بسیاری را ساخته اند و یا تباه کرده اند. حالا نشر روزگار نو برای شما کارهای متفکران بزرگ، پیشگامان، اصلاح طلبان و طالع بینان را فراهم آورده است. ایده هایی که مدنیت را تکان داد و به ما کمک کرد تا آن چه که اکنون هستیم باشیم. (ایده های بزرگ)

در بخشی از ملی گرایی می خوانیم:

برای آدمی ساده ترین راه درست ترین راه نیست. اگر ذات آدمی این چنین پیچیده نبود و اگر این ذات به سادگیِ دسته ای از گرگان گرسنه بود، بنابراین در آن دوره آن گروه غارتگران، سراسر زمین را به تاراج می بردند. اما آدمیان به هنگام رویارویی با مشکلات باید آگاه باشند که آنان مخلوقاتی هستند که نسبت به قوه های برتر ذاتی شان مسئول هستند، و باید اینگونه موفقیت هایی را که به دست می آورند نادیده گیرند که گرچه برایشان ضروری به نظر می رسد اما همین به تله ی مرگ آنان مبدل خواهد شد. آنچه که برای مخلوقات پست تر مانع محسوب می شود برای حیات متعالی آدمیان فرصت است.

نظرات کاربران و نقد و بررسی ملی گرایی