کتاب دخمه، آخرین و جدیدترین اثر ژوزه ساراماگو است. این کتاب، داستان پیرمردی 64 ساله ای به نام «سیپریانو الگور» را حکایت می کند که در دهکده ای زندگی می کند. زمانی که سیپریانوی کوزه گر متوجه می شود دیگر ظروفش برای مشتریانش مقبولیت ندارد و آنها به محصولات مدرن تری روی آورده اند، شوک بزرگی به او وارد می شود.

در فشار یأس و نومیدی ناگهان با همفکری دخترش به این نتیجه می رسد که خط تولید خود را به سمت تولید عروسک های سفالین تغییر دهد. به این ترتیب زندگی آنها با هدف جدیدی به تکاپو می افتد. اینجاست که داستان ساده زندگی روزمره و یکنواخت سیپریانوی سفال فروش به دغدغه های بیشمار پیرمردی تنها و نا امید تبدیل می شود که نمی داند جدال اصلی اش بیشتر با خودش و خاطرات گذشته اش است و یا با دختر و دامادش و زندگی آینده اش.

ژوزه ساراماگو نخستین نویسنده ی پرتغالی ست که برنده جایزه نوبل ادبیات شده است. آثار او در زمره برترین های جهان قرار دارد. رمان های کوری و بینایی از جمله کتاب های برتر این نویسنده و مکمل هم هستند. کوری و بینایی هر دو از بیماری معنوی سخن می گویند که فهم بشر را از شناخت نادرست واقعیات نشان می دهند. کتاب دخمه (The Cave) برای اولین بار توسط انتشارات آلفاگارا Alfaguara اسپانیا و به زبان اسپانیایی انتشار یافت و پس از آن، نسخه ی پرتغالی اثر منتشر شد. ساراماگو فارغ از فراز و فرودهای کتاب تلاش دارد از هر فرصتی استفاده کرده آرمان های زیبا را در قالب جملات فلسفی از زبان شخصیت های داستان انتقال دهد.

ژوزه ساراماگو (Jose Saramago) سال 1922 در یک خانواده ی فقیر کارگر کشاورز در استان ریباتژو Ribatejo در مرکز پرتغال به دنیا آمد. دو ساله بود که خانوده اش به لیبسون نقل مکان کردند و پدرش در آن جا پلیس شد. در سال های نوجوانی، به دلیل مشکلات اقتصادی، ناگزیر تحصیل در دبیرستان های عادی را رها کرد و به آموزشگاه فنی حرفه ای رفت. بعدها، پیش از آن که تمام وقت به نویسندگی بپردازد، به کارهای مختلف، از جمله مکانیکی، مشغول بود.

ساراماگو در 1947، در بیست و چهار سالگی، اولین رمان خود را با عنوان «سرزمین گناه» Terra do Pecado منتشر کرد. در سال 1966، اولین مجموعه شعرش با عنوان «شعرهای ناممکن» Os Poemas Possivies به چاپ رسید، و در 1977 رمان دیگری به نام «مبانی نقاشی و خطاطی» منتشر کرد. طی دو دهه ی 1960 و 1970، به روزنامه نگاری هم پرداخت و مدت کوتاهی دستیار سردبیر نشریه ای بود و در دوره های فقر شدید با ترجمه از زبان فرانسه گذران می کرد. در سال 1969 به حزب کمونیست پرتغال پیوست و هنوز هم از اعضای وفادار این حزب است. آثار او به نحو پیچیده ای با تفسیر اجتماعی و سیاست آمیخته است.

در هشتم اکتبر 1998، ژوزه ساراماگو، پس از چندین سال که در فهرست خصوصی و کوتاهِ نامزدهای نوبل ادبیات بود، این جایزه را به دست آورد. او نخستین پرتغالی است که برنده ی نوبل ادبیات می شود. وقتی نظرش را درباره ی این جایزه پرسیدند، گفت: من وظایف نوبل را مثل برنده ی مسابقه ی ملکه ی زیبایی به عهده نمی گیرم که باید او را همه جا نمایش بدهند... در آرزوی چنین افتخاری نیستم؛ البته، نمی توانم هم باشم.

در بخشی از کتاب دخمه می خوانیم:

دست های سیپریانو آلگور می لرزید. با حالتی حاکی از درخواست کمک به اطراف نگریست، ولی تنها نگاه بی تفاوت سه راننده ای را دید که پشت سرش ایستاده بودند. کوشید نظر مساعدشان را جلب کند:
ببینید در چه وضعی گیر کرده ام؟ یک مرد محصول کارش را می آورد این جا، زمین را کنده، خاک ها را با آب مخلوط کرده، آن را به هم زده، خمیر درست کرده، قطعات گوناگونی را با زحمت شکل داده، آن ها را در تنور پخته... و حالا به او می گویند فقط نصف آن را برمی دارند و تازه آنچه هم در انبار باقی مانده، به او باز می گردانند. می خواهم بدانم این انصاف است؟

نظرات کاربران و نقد و بررسی دخمه