کتاب مرد اول که کامو هرگز فرصت بازنگری در آن را نیافت، آخرین اثر داستانی آلبر کامو است. این کتاب که کامو شخصاً اعتقاد داشت می تواند بهترین اثرش باشد، در حقیقت زندگی نامه ی خود نوشته ی نویسنده است که متاسفانه با مرگ نابهنگام او نیمه تمام باقی ماند.

کتاب مرد اول (The First Man) شرح زندگی آلبر کاموست. شخصیت اصلی داستان مردی به نام ژاک است که در چهل سالگی برای اولین بار بر مزار پدرش می رود. پدری که هیچ خاطره ای از او ندارد چرا که زمانی که او هنوز یک سال نداشت در جنگ کشته شده است. در گورستان او متوجه می شود که تا کنون به پدرش فکر نکرده و اینکه او زمانی که می مرده بیست و نه سال داشته است یعنی بسیار جوان تر از خود او.

ژاک تصمیم می گیرد راجع به شخصیت پدرش تحقیق کند. در واقع کامو ژاک را آدم اول می داند زیرا او ناچار است بدون پدر رشد کند، یاد بگیرد و پرورش یابد.

در ادامه از کودکی ژاک آگاه می شویم که با فقر شدیدی در الجزایر می گذرد. مادر ژاک زن دوست داشتنی و مهربانی است که تقریبا نمی شنود، او بی سواد است و برای تأمین زندگی رختشویی و کلفتی می کند. مادربزرگ مادری ژاک که تصمیم گیری برای اعضای خانواده بر عهده ی اوست نیز زنی بی سواد و کارگر است. دایی ژاک هم کر و لال است. ژاک برادری نیز دارد که در اکثر قسمت های داستان حرفی از او به میان نمی آید. با وجود شرایط نامطلوب خانوادگی، کودکی ژاک سرشار از سرزندگی و خوشی های کوچک است. او باهوش است و برای دبیرستان بورس می گیرد.

در چهارم ژانویهٔ ۱۹۶۰ آلبر کامو (Albert Camus) در یک تصادف رانندگی در منطقهٔ لوبرون در جنوب فرانسه درگذشت. دست نوشتهٔ ناتمام مرد اول، اتوبیوگرافی که آلبر کامو در زمان مرگش روی آن کار می کرد، در گل و لای محل تصادف پیدا شد. دختر آلبر کامو، کاترین کامو، بعدها دست نوشته را به نسخهٔ تایپی تبدیل کرد و آن را در سال ۱۹۹۴ منتشر نمود.

در ضمن در روایت روزگار کودکی و دوران مدرسه ی ژاک و همچنین جست و جوی او برای پدرش، کامو بحث های فلسفی ظریفی را پیش می کشد. او همچنین در خلال کتاب مرد اول، از وضعیت استعماری الجزایر نیز حرف می زند و به طور کلی رابطه ی کشورهای مستعمره با کشور مادر و همچنین از حرکت های انقلابی برای استقلال الجزایر دفاع می کند. همین طور درمورد تجربه تلخ جنگ و میراث نامبارک و آشنایی که برای نسل های بعدی به یادگار می گذارد حرف هایی برای گفتن دارد. مرد اول هر چند ناقص است، اما بسیار قوی است و احساسی که پس از خواندنش بر جای می گذارد اصلا شبیه به یک کتاب ناتمام نیست.

در بخشی از کتاب مرد اول می خوانیم:

من این حرف ها سرم نمی شود. خودت می دانی که من هرگونه دعوا و مرافعه ای را، حتی در بیرون از مدرسه غدغن کرده ام. تو همشاگردیت را مجروح کرده ای، ممکن بود وضع از این هم وخیم تر شود. به عنوان اولین اخطار، باید یک هفته در تمام زنگ تفریح ها، رو به دیوار بمانی و جم نخوری. اگر یک بار دیگر دست به چنین کارهایی بزنی از مدرسه اخراجت می کنم. این تنبیه را به والدینت هم اطلاع می دهم. حالا برگرد سر کلاس ات.

نظرات کاربران و نقد و بررسی مرد اول